SURP ASDVADZADZİN ERMENİ KİLİSESİ – HATAY

SURP ASDVADZADZİN ERMENİ KİLİSESİ – HATAY

İletişim Bilgileri
Vakıflıköy, Samandağ, Hatay
Vakıflı Köyü, 31800 Samandağı, Hatay
Tel.: (0326) 526-1139

Hatay Vakıflıköy 1800’lü yıllarda Yoğunoluk ve Hıdırbey köylerinin sakinlerinden meydana gelmiştir.
1895’te köy halkı birleşerek bir kilise inşasına koyulurlar. Köy halkından Tateos ve Movses Ayntabyan kardeşler kilise ve mezarlık için gerekli toprağı bağışlarlar. İnşaat köy halkının harcamalarıyla ve çalışmalarıyla gerçekleştirildi. Kilise’nin takdisi ise Antakya Ruhani Önderi Rahip Tateos Yegavyan’ın eliyle gerçekleştirildi.

İlk zamanlarda Kilise’nin daimi bir ruhani görevlisi bulunmuyordu. Vakıflı Köyü’nü 1921 yılına kadar Yoğunoluk, Hıdırbey ve Kebusiye köylerinden gelen din görevlileri değişimli olarak ziyaret etmekteydiler. Bu kişilerden Peder Hovhannes İpracıyan, Peder Boğos Küsbekyan, Peder Harutyun Şerbetciyan ve Peder Madteos Güzelyan’ı anmak mümkündür. Köy’ün daimi din görevlileri ise Kıdemli Peder Ğevont Kartunyan ve Kıdemli Peder Serovpe Gülyandı. İkisi de köy halkından olan bu din görevlileri aynı zamanda İskenderun ve Kırıkhan kiliselerine de hizmet ettiler.

 
Şimdiki hoş görünümlü kilise 1997’de Sayın Bedros Şirinoğlu’nun hayırseverliğiyle inşa edilerek Patrik Karekin II. tarafından kutsanıp ibadete açıldı.

 
Harita

Türkiye'deki Etkin Ermeni Kiliseleri (Anadolu)

Türkiye'deki Etkin Ermeni Kiliseleri (Anadolu)


Kayseri Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi

Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi
Temel bilgiler
Yer	Kayseri, Türkiye
Coğrafi koordinatlar	38°42′51″K35°29′02″DKoordinatlar: 38°42′51″K 35°29′02″D (Harita)
İnanç	Ermeni Apostolik
Durum	Etkin
Mimari
Tamamlanma tarihi	1859
Özellikler

Surp Krikor Lusavoriç Ermeni Kilisesi Türkiye'nin Kayseri kentinde bulunan bir Ermeni Apostolik Kilisesi. Adına ilk kez 1191 tarihinde rastlanan kilise 1859 yılında yeniden yapılmıştır. 1885 yılında onarımdan geçen kilisenin yanına 1865'te kurulmuş olan Gümüşyan Mektebi şu anda harabedir. 1996 yılında tekrar onarımdan geçen kilise günümüzde ibadete açıktır.[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ "Kilisemiz Hakkında" (Türkçe). Resmi site. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Resmî site

Diyarbakır Sur Surp Giragos Ermeni Kilisesi

Surp Giragos Kilisesi
Temel bilgiler
Yer	Sur, Diyarbakır, Türkiye
Coğrafi koordinatlar	37°54′39″K40°14′20″DKoordinatlar: 37°54′39″K 40°14′20″D (Harita)
İnanç	Ermeni Apostolik
Durum	Etkin
Mimari
Tamamlanma tarihi	1883
Özellikler

Surp Giragos Ermeni Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Կիրակոս եկեղեցի Surp Giragos Egeğedzi) veya Aziz Kyriakos Kilisesi, Türkiye'nin güneydoğusunda bulunan Diyarbakır'ın Sur ilçesinde bulunan Ermeni Apostolik Kilisesi.
Ermeni cemaatinin Ortadoğu'daki en büyük kilisesi konumunda kabul edilen Surp Giragos Ermeni Kilisesi, İnciciyan’ın verdiği bilgiye göre 16. yüzyılda inşa edilmiştir. İnciciyan, 1518 yılında Sen Teodaros Kilisesi’nin camiye dönüştürülmesinden sonra, kiliseye ait mezarlığın içinde Surp Giragos Kilisesi’nin inşa edildiğini ifade etmektedir. Kilise, 1722 yılında dönemin metropoliti Bedros Vartabed tarafından geniş çaplı bir restorasyona tabi tutulmuştur. Surp Giragos Kilisesi, 1881 yılında meydana gelen bir yangında harap olmuştur. Belgelerden anlaşıldığına göre kilise kazaen yanmış ve Ermeni cemaati tarafından padişahtan kilisenin tamiri için izin istenmiştir. Bu konuda şeyhülislamdan fetva istenmiş ve şeyhülislam da, “sulh yoluyla fetholunan bir beldede bulunan eski bir kilise yanmış olsa, o beldenin zimmîleri kiliseye nesne ilave etmeksizin eski haline uygun olarak tamir etmeleri dinen uygundur” şeklinde fetva vermiş ve kilisenin tamiri için padişah tarafından Ermeni cemaatine ruhsat verilmiştir. Böylece kilise, 1883 yılında yeniden inşa edilerek ibadete açılmıştır.
Polonyalı Simeon, Diyarbakır’ı ziyaret ettiği zaman buradaki Ermeni kiliselerine de uğramış ve “şehirde, piskoposluk dairesi ve okul binaları ile birlikte, Surp Kiragos ve Surp Sargis adlarını taşıyan iki büyük taş Ermeni kilisesi vardı. (…) Bir gün Surp Kiragos kilisesine gittiğim zaman, kilisenin beş mihrabının önünde ayrı ayrı ayin yapıldığını gödüm. Orada; vardapet, keşiş ve piskoposlardan başka yirmi beş papaz saydım” diyerek Surp Giragos’un oldukça büyük ve aktif bir kilise olduğunu ifade etmektedir. İnciciyan ve 19. yüzyılda şehri ziyaret eden seyyahlar da, Surp Giragos’un yedi mihraplı, oldukça büyük bir kilise olduğu bilgisini vermektedirler.
Surp Giragos Kilisesi’nin adı, Osmanlı arşiv belgelerinde ve şer’iyye sicillerinde aynı zamanda ‘Küçük Kilise’ veya ‘Çanaklı Kilise’ olarak da geçmektedir. Yukarıda da ifade edildiği gibi Diyarbakır’ı ziyaret eden seyyahların verdiği bilgilere bakıldığında kilisenin oldukça büyük bir kilise olduğu anlaşılmaktadır. Dolayısıyla kilisenin neden ‘Küçük Kilise’ olarak adlandırıldığını bilememekteyiz. Ancak seyyahların verdiği bilgilerin aksine, Diyarbakırlı Siyasetçi/Öğretmen Mustafa Akif Tütenk (ö. 1952), hatıralarında bu kilisenin küçük bir kilise olduğunu ancak ‘Çatal-Sakal’ lakaplı ecnebi bir reji memurunun propagandasıyla yıktırılarak yerine büyük bir kilise yaptırıldığını ifade etmektedir.
Surp Giragos Kilisesi, Birinci Dünya Savaşı’nda Alman subaylarının karargâhı olarak kullanılmıştır. Kilisenin eski çan kulesi 1913 yılında yıldırım düşmesi sonucu yıkılmıştır. 1914 yılında 2 bin altın harcanarak yaptırılan oldukça yüksek ve görkemli çan kulesi, kilisenin yakınındaki dört ayaklı minareden yüksek olduğu gerekçesiyle 1916 yılında devlet tarafından yıktırılmıştır. 1960 yılına kadar, askeri depo, Sümerbank bez deposu vb. değişik amaçlarla kullanılan kilise, bu tarihten sonra Diyarbakır Ermeni cemaatine devredilmiştir. Günümüzde Hızır İlyas Ermeni Kilisesi Vakfı’na ait, Sur İlçesi, Savaş Mah. Göçmen Sok. No: 12 adresinde bulunan Surp Giragos Kilisesi, uzun bir süre metruk kalmıştır. Cemaati olmadığı için uzun bir süre kullanılmayan kilise, günümüzde restore edilmeye başlanmış ve binanın bir kısmı 22 Ekim 2011 tarihinde ibadete açılmıştır. Daha önce çan kulesi yıktırılan kilisenin bu kulesi tamir edilmiş ve kilisenin önceki çanının aynısı Moskova’da özel olarak yaptırılmıştır. 100 kilo ağırlığındaki bu bronz çan, kuleye takılarak 4 Kasım 2012 tarihinde kilisede yapılan geniş katılımlı ayine yetiştirilmiştir. Kilisede bu tarihten itibaren yılda bir defa ibadet yapılmakta ve dünyanın değişik bölgelerine dağılan, özellikle Diyarbakırlı Ermeniler, bu ayine iştirak etmektedirler.[1]

Kaynakça

Mardin Derik Surp Kevork Kilisesi

Surp Kevork Kilisesi
Temel bilgiler
Yer	Derik, Mardin, Türkiye
Coğrafi koordinatlar	37.368938°N 40.270571°EKoordinatlar: 37.368938°N 40.270571°E (Harita)
İnanç	Ermeni Apostolik
Durum	Etkin
Mimari
Özellikler

Surp Kevork Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Գէորգ Եկեղեցի), Türkiye'de Mardin iline bağlı Derik ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. Ne zaman inşa edildiği belli olmayan kilise 1915'ten sonra devlet hazinesine devredilmiş ve değişik amaçlarla kullanılmıştır. 1957 yılında bölgedeki cemaat tarafından satın alınan kilise 2004 yılında onarılmış ve Başepiskopos Aram Ateşyan tarafından kutsanarak ibadete açılmıştır.[1]

Kaynakça

1. ^ "Surp Kevork Kilisesi" (Türkçe). Türkiye: Türkiye Ermenileri Patrikliği. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015.

Hatay İskenderun Surp Karasun Manuk Ermeni Kilisesi

Surp Karasun Manuk Kilisesi
Temel bilgiler
Yer	İskenderun, Hatay, Türkiye
Coğrafi koordinatlar	36°35′21″K36°10′13″DKoordinatlar: 36°35′21″K 36°10′13″D (Harita)
İnanç	Ermeni Apostolik
Durum	Etkin
Mimari
Özellikler

Surp Karasun Manuk Kilisesi (Ermenice: Սրբոց Քառասուն Մանուկ եկեղեցի) Türkiye'nin Hatay ilinin İskenderun ilçesinde bulunan bir Ermeni Apostolik Kilisesi. Ne zaman inşa edildiği bilinmeyen kilise 1987'de İstanbul Ermeni Patrikhanesi tarafından yenilenerek Patrik Şınorhk Kalustyan tarafından ibadete açılmıştır. Kilise 2001 yılında ise yeniden onarılmıştır.[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ "Surp Karasun Manuk Ermeni Kilisesi, Hatay" (Türkçe). Türkiye Ermenileri Patrikliği. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Mart 2015.

Hatay Kırıkhan Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi

Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi
Temel bilgiler
Yer	Kırıkhan, Hatay, Türkiye
Coğrafi koordinatlar	36.497163°N 36.364485°EKoordinatlar: 36.497163°N 36.364485°E (Harita)
İnanç	Ermeni Apostolik
Durum	Etkin
Mimari
Özellikler

Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Գրիգոր Լուսավորիչ եկեղեցի), Türkiye'de Hatay iline bağlı Kırıkhan ilçesinde bulunan Ermeni kilisesi. 1830'lu yıllarda inşa edilen kilise 1977 yılında onarılmıştır. Çatı kısmı şu an yarı yıkılmış haldedir.[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ "Surp Krikor Lusavoriç Kilisesi, Hatay" (Türkçe). Türkiye: Türkiye Ermenileri Patrikliği. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015.

Hatay Surp Asdvadzadzin Kilisesi

Surp Asdvadzadzin Kilisesi
Temel bilgiler
Yer	Vakıflı, Samandağ, Hatay, Türkiye
Coğrafi koordinatlar	36.113524°N 35.976126°EKoordinatlar: 36.113524°N 35.976126°E (Harita)
İnanç	Ermeni Apostolik
Durum	Etkin
Mimari
Özellikler

Surp Asdvadzadzin Kilisesi (Ermenice: Սուրբ Աստուածածին Եկեղեցի), Türkiye'de Hatay iline bağlı Samandağ ilçesi Vakıflı Mahalleninde bulunan Ermeni kilisesi. 1895'te inşasına başlanan kilisenin ilk zamanlarda daimi ruhanisi bulunmayıp 1921 yılına kadar ruhanileri çevredeki köylerden değişimli olarak gelen din görevlilerinden karşılanmıştır. Şu andaki kilise 2007'de inşa edilmiş ve İstanbul Ermeni Patriği II. Karekin tarafından ibadete açılmıştır.[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ "Surp Asdvadzadzin Kilisesi, Hatay" (Türkçe). Türkiye: Türkiye Ermenileri Patrikliği. 29 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Nisan 2015.