1. "Şelah kimin oğlu idi?"

1. "Şelah kimin oğlu idi?"

Ve Arpakşad otuz beş yıl yaşadı, ve Şelahın babası oldu (Tekvin 11:12)

Eber oğlu, Şalah oğlu, Kenan oğlu, Arfakşat oğlu, Sam oğlu, Nuh oğlu, Lamek oğlu, (Luka 3:35-36)

Bu sorudaki söz konusu olan edebi tür "soy tetkiki"dir. Bu soruyu yanıtlamadan önce, soy tetkiklerinin nasıl oldukları ve işlevleri hakkında bir şeyi anlamak önemlidir. Ancak o zaman bu edebi türü kendi çerçevesi içinde anlayabilir ve eleştirisel gözlemlerimizi adilce yapabiliriz. Soy tetkiklerinin bazı ortak özellikleri vardır:

a) Soy tetkiksel edebiyatta sözcükler her zaman harfi harfine sözlük anlamlarına gelmezler. 'Oğul' gibi bir sözcük '-nin soyundan gelme' anlamına ve 'nesil' sözcüğü 'birkaç nesil' anlamına gelebilir. Böylece soyağaçlarını kronolojik ölçüler olarak kullanmak, onları hiçbir zaman olmaları tasarlanmamış bir şey olarak kullanmak demektir.

b) Soyağacının istenilen bir kalıba uyması ya da teolojik bir maksadı yerine getirmesi için nesillerin ya da bireylerin soyağacında bulunmaması ender görülen bir durum değildi. Bununla söylenmek istenen soyağaçlarının yazarların hayal gücüyle uydurulmuş ya da yaratılmış oldukları değildir. Bu edebiyat türü, antik dünya yazarları arasında o zaman anlaşılan ve kabul edilen belirli ölçüde bir serbestliğe uygun görülürdü. Bu eğer o zaman bir sorun olmadıysa şimdi de bizim için bir sorun olmaması gerektir.

c) Bazı soyağaçları geriye, bazıları da ileriye doğru yapılmış olabilirler. Geriye doğru giden tür, genellikle belirli bir kişinin soyunun diğer bir önemli kişiye kadar uzandığını, ilk ve son kişi arasındaki aile bağını aradaki kişileri bağlantıyı yapmaktan başka bir nedenle belirtmeden göstermek için kullanılır. Örneğin, I. Tarihler 6:33-43'deki soyağacı sadece Heman'ın soyunun Levi'ye kadar uzandığını gösterme amacıyla yazılmıştır. Ezra 7:1-5'deki soyağacı Ezra'nın soyunun Harun'a kadar uzandığını göstermeye çalışır. İleriye doğru olan soyağacı türü ise sık sık bağlantısı olan kişilerin yaşlarını ve yaptıkları hakkında bilgiler içerir. Buna iyi bir örnek, Tekvin 5'te Âdem'den Nuh'a kadar olan nesillerin verilişidir.

Kutsal Kitap uzmanları, zamanın buna benzer Kutsal Kitapsal olmayan edebiyatını inceleyerek antik doğuda kullanılan soyağaçlarını nasıl anlamamız gerektiği konusuna epey ışık tutmuşlardır.3 Zamanın dinsel olmayan kaynaklarından bu örnekler, antik çağlarda insanların nasıl yazdıklarını ve yazılarından beklentilerinin ne olduğunu anlamamıza yarar. Eleştirilerimiz sadece o zamanın yazı stilleri ve uygulamaları hakkındaki bilgisizliğimizi yansıtıyorsa, Kutsal Kitap soyağaçlarında çelişkiler bulmakta fazla acele etmeyelim.

Şimdi bizim sorumuz. The New Bible Dictionary (Yeni Kutsal Kitap Sözlüğü)4 İbranice "ben" sözcüğünün sadece oğul değil torun ya da soyundan anlamına da geldiğini belirtmektedir. Soyağacını yazarın anlatmaya çalıştığı ana teolojik noktayı anlamadan harfi harfine incelemek metnin yanlış anlaşılmasına neden olur. "Şela kimin oğluydu?" gibi sorular sormak, sadece soruyu soranın okumakta olduğu edebiyat türünü anlamadığını ve her iki bölümde de söylenmek istenen şeyi anlamadığını gösterir. Tekvin 11 ulusların oluşumunu gösteren genel bir liste içerir. Luka 3'te yazar sadece İsa'nın 'Tanrı'nın Oğlu' olduğunu göstermek için geldiği soyu göstermeye çalışmaktadır (3:38).